Potencjometry obrotowe

Mimo iż interfejsy dotykowe stają się coraz popularniejsze, potencjometry obrotowe wciąż okazują się niezastąpione w wielu urządzeniach. Mamy z nimi do czynienia na co dzień – między innymi w sprzęcie audio, w którym pozwalają na wygodne regulowanie głośności. Zasada działania potencjometru zbliżona jest do klasycznego opornika, z tą jednak różnicą, że potencjometr obrotowy posiada wbudowany dzielnik napięcia. W modelach obrotowych rolę tę pełni dobrze znane pokrętło regulujące poziom napięcia w urządzeniach elektrycznych.

Co to jest potencjometr obrotowy?

Potencjometr obrotowy to rodzaj rezystora elektronicznego , który umożliwia regulowanie i sterowanie napięciem prądu. Oporniki o zmiennej rezystancji konwertują ruch obrotowy (lub posuwisty w przypadku potencjometrów suwakowych ) na zmianę rezystancji danego urządzenia w zakresie od 0 do 100%. Właściwości potencjometru wykorzystywane są między innymi w sprzęcie audio - pozwalają z dużą dokładnością kontrolować parametry dźwięku, na przykład głośność odtwarzacza stereo.

Budowa potencjometru obrotowego

Potencjometry obrotowe wyposażone są w trzy wyprowadzenia – dwa skrajne styki połączone ze ścieżką o stałym oporze i środkowy zacisk połączony z rezystancją poprzez styk ślizgowy. Środkowy element reaguje bezpośrednio na ruch obrotowego pokrętła poruszającego się najczęściej po elemencie oporowym uformowanym w łuk. Takie rozwiązanie umożliwia wykonanie jednego niepełnego obrotu wokół osi elementu. Warto też wspomnieć o tym, że potencjometry wieloobrotowe posiadają dodatkowe elementy mechaniczne ułatwiające sterowanie nastawami z wyjątkowo dużą precyzją. Jak sama nazwa wskazuje, takie potencjometry pozwalają na wykonanie więcej niż jednego obrotu.

Rodzaje potencjometrów

Podstawowy podział grupuje potencjometry ze względu na ich budowę. Tutaj rozróżniamy modele analogowe oraz potencjometry cyfrowe . Do pierwszej kategorii zaliczamy potencjometry suwakowe, obrotowe oraz montażowe ( leżące , stojące i precyzyjne ). W przypadku modeli analogowych zmiana oporu uzależniona jest od zmiany położenia elementu sterującego – na przykład pokrętła lub suwaka. W przypadku potencjometrów cyfrowych wyposażonych w wiele rezystorów zmianę oporu wywołuje się za pomocą sygnału elektrycznego. Cała regulacja następuje na drodze cyfrowej, a układ scalony połączony jest z przyciskami odpowiedzialnymi za zwiększenie lub zmniejszenie oporu modułu.

Podstawowe parametry potencjometrów obrotowych

Zdecydowanie najważniejszy parametrem każdego potencjometru jest nominalna rezystancja ścieżki oporowej. Wartość rezystancji wyraża się najczęściej w omach, ale czasem też w kiloomach lub megaomach. Co więcej, specjalistyczne potencjometry obrotowe tworzone między innymi z myślą o wysokiej klasy systemach nagłośnienia posiadają także procentową wartość tolerancji – np. 10 kΩ +/- 20%. Kolejnym ważnym parametrem jest charakterystyka zmian stopnia podziału ścieżki oporowej.

Potencjometr liniowy czy logarytmiczny?

Ze względu na różnice w dynamice zmian rezystancji dzielimy potencjometry na dwa rodzaje:

• Potencjometr liniowy obrotowy – Rezystancja wyjściowa zmienia się proporcjonalnie do kata obrotu ślizgacza. Dlatego też ustawienie suwaka dokładnie w połowie zakresu obrotu zapewnia równą rezystancję dla poszczególnych wyprowadzeń ścieżki oporowej.
• Potencjometr logarytmiczny – To rozwiązanie stosowane najczęściej jest do regulacji głośności w sprzęcie audio. Logarytmiczna zmiana rezystancji pozwala lepiej dopasować szybkość zmian poziomu natężenia dźwięku.

Potencjometr obrotowy – zastosowania

Podstawowym zastosowaniem potencjometrów obrotowych są wszelkiego rodzaju systemy audio stereo i mono, gdzie elementy te umożliwiają regulowanie parametrów dźwięku – a przede wszystkim jego natężenia. Z analogowymi regulatorami napięcia spotkamy się zarówno w prostych odbiornikach, jak i profesjonalnym sprzęcie scenicznym lub zestawach tworzonych z myślą o audiofilach. Na tym jednak zastosowania potencjometru się nie kończą. Sprawdza się on również w analogowej aparaturze pomiarowej (na przykład w zasilaczach laboratoryjnych ), regulacji natężenia oświetlenia czy kontrolowaniu prędkości obrotowej silnika elektrycznego.

Jaki potencjometr obrotowy wybrać?

Mimo iż potencjometry obrotowe pełnią podobne funkcje, to przed zakupem warto dokładnie przeanalizować planowane zastosowanie i pod tym kątem dobrać element o odpowiednich parametrach. W sklepie AVT zdajemy sobie sprawę z tego, że niektóre układy wymagają bardzo precyzyjnej regulacji, dlatego też w naszej ofercie mamy pełną gamę potencjometrów montażowych oraz panelowych o zróżnicowanych wartościach rezystancji. Na co zwrócić uwagę w pierwszej kolejności? Z pewnością należy zacząć od wyboru odpowiedniego typu potencjometru (analogowy lub cyfrowy), wybrać odpowiednią dynamikę zmian rezystancji, a na koniec dobrać element o właściwej rezystancji ścieżki oporowej.