Czujniki gazu

Wyciek gazu ziemnego stanowi śmiertelne zagrożenie dla osób przebywających nie tylko w danym pomieszczeniu, ale także w innych częściach budynku. I choć główne niebezpieczeństwo wynika z ryzyka wybuchu w przypadku nagromadzenia większej ilości gazu w zamkniętej przestrzeni, to bezpośrednie narażenie osób na wdychanie szkodliwej substancji może ponadto szybko doprowadzić do bardzo groźnego w skutkach zatrucia. Dlatego właśnie stacjonarne czujniki gazu powinny być wyposażeniem każdego pomieszczenia, w którym używane są wszelkiego rodzaju urządzenia gazowe (kuchenki, piece CO itp.) czy też przechowywane są butle z gazem. W większości przypadków należy także zaopatrzyć się w czujnik czadu oraz czujkę dymu. 

Czujnik gazu – zasada działania

Większość popularnych czujników gazu działa w oparciu o tzw. sensory elektrochemiczne. Ich konstrukcja opiera się na zestawie elektrod współpracujących ze specjalną substancją chemiczną, która wchodzi w reakcję z wykrywanym gazem – im większe stężenie, tym intensywniejsza reakcja. Przemiany chemiczne zachodzące w strukturze czujnika powodują zmianę parametrów elektrycznych układu – najczęściej wykorzystywany układ mierzy niewielki prąd płynący przez jedną z elektrod, podczas gdy pozostałe dwie są używane do stabilizacji punktu pracy obwodu. Układ pomiarowy współpracujący z czujnikami elektrochemicznymi (bazujący na wzmacniaczach operacyjnych) nosi nazwę potencjostatu. Warto dodać, że każdy sensor elektrochemiczny reaguje w pewnym stopniu także na inne rodzaje gazów niż ten, do którego wykrywania jest przeznaczony – zjawisko to nosi nazwę czułości krzyżowej. W przypadku wysokiej klasy czujników gazu reakcja na właściwą substancję jest jednak znacznie silniejsza, niż na pozostałe – mówimy wtedy, że dany sensor urządzenie ma dużą selektywność.

Czujniki gazu do zastosowań domowych

W przypadku typowych zastosowań domowych najczęściej używane są czujki gazu montowane na stałe na ścianie  lub – w niektórych przypadkach – stawiane w dogodnym miejscu, np. na półce. Należy oczywiście pamiętać, że w przypadku gazu ziemnego – którego przeważającym składnikiem chemicznym jest metan – gęstość jest niższa od powietrza co sprawia, że gaz zawsze gromadzi się w górnej części pomieszczenia. Dlatego też czujniki gazu powinny być montowane około 15...30 cm pod powierzchnią sufitu, w miejscach oddalonych od okien, drzwi lub wywietrzników, które mogłyby zaburzać pomiar i utrudniać wykrycie ulatniającej się substancji. Optymalne miejsce instalacji powinno znajdować się blisko lokalizacji potencjalnego źródła wycieku gazu, czyli – w praktyce - kuchenki bądź pieca.

Przenośne detektory gazu

W zastosowaniach serwisowych i kontrolnych stosowane są powszechnie przenośne detektory wycieku gazu, które umożliwiają szybkie znalezienie miejsca nieszczelności instalacji. Z tego powodu detektory ręczne wyposażone są najczęściej w głowicę pomiarową zawierającą właściwy czujnik i umieszczoną na długim wysięgniku elastycznym typu „gęsia szyja”. Takie rozwiązanie umożliwia dotarcie to trudno dostępnych miejsc, np. łączeń rur gazowych czy też przyłączy w samym urządzeniu (np. kuchence). Najprostsze mierniki pokazują wynik w kilkustopniowej skali, zaś bardziej rozbudowane konstrukcje są w stanie dodatkowo wyświetlić rzeczywiste stężenie gazu, wyrażone w [ppm] (częściach na milion). Niektóre modele – takie jak Habotest HT601B – pozwalają dodatkowo na pomiar temperatury.

FAQ

Gdzie zamontować czujnik gazu?

Czujnik gazu ziemnego/metanu powinien być zamontowany około 15...30 cm pod sufitem, w miarę możliwości nad kuchenką lub piecem. Instalując czujkę należy unikać bliskości okien czy otworów wentylacyjnych.

Co robić jeżeli czujnik gazu piszczy?

Alarm dźwiękowy wydawany przez czujnik gazu oznacza, że wbudowany detektor wykrył stężenie gazu przekraczające dopuszczalną normę. Należy natychmiast otworzyć okna aby rozpocząć wietrzenie pomieszczenia, a następnie rozpocząć ewakuację osób znajdujących się w budynku i wezwać pomoc, dzwoniąc pod numer alarmowy 112.

Co zrobić, jeżeli czujnik gazu włącza się bez powodu?

Jeżeli instalacja gazowa została sprawdzona przez profesjonalistę za pomocą detektora gazu i wykluczone zostały wszelkie awarie lub nieszczelności, to przyczyną włączania czujnika gazu może być rozładowanie baterii lub awaria urządzenia. Należy pamiętać, że każdy czujnik ma określony czas eksploatacji, po którym należy wymienić go na nowy.

Na co zwrócić uwagę kupując czujnik gazu?

Czujnik gazu ma za zadanie zabezpieczyć domowników przed wybuchem lub zatruciem, spoczywa więc na nim odpowiedzialność za ludzkie zdrowie i życie. Z tego względu należy wybierać tylko markowe czujniki spełniające normę EN 50194-1, dotyczącą urządzeń do detekcji gazów palnych w pomieszczeniach domowych.

Jak szybko sprawdzić czujnik gazu?

Najprostszy sposób na sprawdzenie poprawności działania czujnika gazu to naciśnięcie przycisku TEST, które spowoduje uruchomienie alarmu. Warto pamiętać, że metoda ta nie weryfikuje działania samego sensora, pozwala jedynie przetestować sprawność sygnalizacji akustycznej.

Dioda czujnika gazu miga – co zrobić?

Poszczególne urządzenia mogą różnić się sposobem sygnalizacji różnych stanów nietypowych. Najczęściej jednak dioda LED powiązana z alarmem o przekroczeniu dopuszczalnego stężenia gazu jest odpowiednio oznakowana (np. napisem ALARM) i świeci czerwonym światłem, włączając się wraz z sygnałem dźwiękowym. Miganie lub włączenie pozostałych diod (zwłaszcza żółtej) może sygnalizować uszkodzenie czujnika – należy sprawdzić znaczenie konkretnego komunikatu w instrukcji urządzenia.