Typy, rodzaje przewodów i kabli elektrycznych (YDY, YDYp, YKY, YLY)

Współczesne instalacje elektryczne mogą zawierać wiele rozmaitych rozwiązań. I słusznie - postęp techniczny w tej dziedzinie sprawił, że mnogość materiałów dostępnych na rynku pozwala na wybór najlepszego do naszych potrzeb.

Jedną z gałęzi elektrotechniki, która nijak nie przypomina tej sprzed lat, są przewody i kable. Asortyment dowolnego sklepu elektrycznego jest w dzisiejszych czasach bardzo szeroki, jak się w tym nie pogubić?

Kabel i przewód - czym się różnią?

Na początek, jedno małe uściślenie. Czym różni się kabel od przewodu? Wiele osób używa tych pojęć zamiennie, często nawet bezrefleksyjnie. Tymczasem jest między nimi różnica.

Otóż kabli używamy na zewnątrz budynków, gdzie są one narażone na czynniki atmosferyczne (mróz, woda, śnieg, słońce) oraz na uszkodzenie mechaniczne, na przykład przerwanie ogrodowym szpadlem.W związku z tym, kable są odpowiednio zaprojektowane: ich izolacja jest podwójna lub potrójna a warstwa zewnętrzna izolacji czasem nawet jest dodatkowo zbrojona.

Duży nacisk kładzie się na odporność na wymienione wyżej czynniki, na przykład słońce, którego promieniowanie ultrafioletowe (UV) degeneruje wiele tworzyw sztucznych. Dlatego kabel musi być na takie zagrożenia odpowiednio przygotowany.

Z kolei przewody można spotkać tam, gdzie nie ma aż tak skrajnych warunków środowiskowych. Dlatego w naszych salonach są przewody głośnikowe lub przewody audio-wideo, zaś w ścianach przewody instalacyjne. Wewnątrz urządzeń, na przykład elektronicznych, też mamy przewody, a nie kable.

Izolacja przewodów musi zapewniać jedynie podstawową ochronę przed zwarciem i porażeniem - co nie znaczy, że jest ona niskiej jakości! Przewody służące do zasilania np. lampki nocnej mają podwójną izolację, aby trudniej było o jej przerwanie i przypadkowe porażenie, ale nie jest on przygotowany do zakopania np. pod ziemią na wiele lat.

Podsumujmy: kabel to przewód o specjalnie wzmocnionej izolacji. Kabel jest zatem przewodem, ponieważ przewodzi prąd, ale nie każdy przewód to kabel.

Rozszyfrowanie skrótów

Przewody i kable elektryczne są kodowane przy użyciu odpowiednich skrótów. Gdyby nie one, pełna nazwa jakiegoś wyrobu miałaby kilkanaście słów, a posługiwanie się nią byłoby bardzo niewygodne.

Oznaczenia są kodowane według normy PN.

Przykłady przewodów

Wszystkie poniższe przykłady cechują się wspólnym mianownikiem - żyła bądź żyły są wykonane z miedzi. Przewody i kable z żyłami aluminiowymi bądź stalowy oznacza się nieco inaczej, a obszar ich zastosowań jest wysoce specjalistyczny.

YDY, YDYp, YDYt

To popularne przewody instalacyjne. Mają:

• zewnętrzną otulinę wykonaną z polwinitu (pierwsze Y),
• drut jednożyłowy miedziany, sztywny (D)
• izolację poszczególnych żył z polwinitu (drugie Y)
• “p” na końcu oznacza przewód płaski, “t” - wtynkowy, brak litery - okrągły

Zazwyczaj są w kolorze białym.

Przewód wtynkowy to szczególne wykonanie. Taki przewód ma płasko ułożone żyły, podobnie jak YDYp, ale między dwiema przerwa jest powiększona. W tej przerwie znajduje się jedynie zewnętrzna izolacja. Taki przewód bardzo łatwo można przybić gwoździkami, bez obawy o uszkodzenie izolacji którejkolwiek z żył. Następnie należy go pokryć warstwą tynku.

Pozostałe dwa rodzaje przewodów - YDY i YDYp - powinny być mocowane za pomocą specjalnych uchwytów. Przebicie gwoździem czy zszywaczem ich izolacji grozi powstaniem zwarcia lub porażeniem osoby, która by takiego improwizowanego mocowania dotknęła. Można je kłaść zarówno pod tynkiem, jak i natynkowo.

OMY, OMYp, OWY, OWYp

O w powyższych skrótach oznacza “przewód oponowy”. To tajemnicze określenie mówi, że chodzi o przewód giętki niskiego napięcia, przeznaczony do podłączania różnych urządzeń przenośnych do sieci. Jego powłoka zewnętrzna została więc odpowiednio wzmocniona, a przede wszystkim jest odporna na wielokrotne zginanie i zwijanie.

Przewody z tej grupy służą do podłączania różnych urządzeń do sieci, nie zaś do układania ich pod tynkiem. Druga litera - M lub W - oznacza środowisko pracy. M pochodzi od “mieszkaniowy”, zaś “W” od “warsztatowy”. Można się zatem spodziewać, że przewód “W” będzie zbudowany bardziej solidnie niż przewód “M”, ponieważ w warsztacie jest narażony na wiele różnych czynników, na przykład przecięcie czy zmiażdżenie.

Trzecia litera, czyli Y, oznacza izolację żył z polwinitu. Obecność “p” na końcu sugeruje, że chodzi o przewód płaski, bez “p” - okrągły.

Tego typu przewody znajdziemy w przedłużaczach oraz urządzeniach sieciowych z wtyczką, jak odkurzacze, lampki biurkowe, wiertarki czy szlifierki.

LgY

To są przewody jednożyłowe. Pierwsza litera wskazuje, że mają pojedynczą żyłę, wykonaną z wielu cienkich drucików. Druga zaś mówi, że jest to przewód giętki. Natomiast “Y” na końcu symbolizuje wspominaną już wcześniej izolację z polwinitu.

Tego typu przewody można znaleźć wewnątrz urządzeń elektrycznych i elektronicznych, gdzie nie są narażone na dotknięcie lub uszkodzenie ich izolacji ostrym przedmiotem. Wykonuje się też z nich połączenia wewnątrz rur elektroinstalacyjnych.

Lgg

To przewód w pojedynczej izolacji, podobny do LgY, ale jeszcze bardziej giętki. Zazwyczaj występuje w izolacji silikonowej, choć nie jest to reguła.

DY

Ten przewód również służy do wykonywania połączeń wewnątrz urządzeń. Jednak ma pojedynczą żyłę wykonaną z litego drutu (D) i izolację polwinitową (Y).

Nie są więc tak elastyczne, jak przewody LgY czy Lgg. Często wykonuje się nimi połączeniach w domowych skrzynkach rozdzielczych.

YKY

To już nie jest przewód, lecz kabel. I to nie byle jaki. To kabel elektroenergetyczny z powłoką polwinitową (pierwsze Y) i polwinitową izolacją żył (drugie Y) z żyłami miedzianymi. Jego powłoka jest czarna, więc łatwo można go odróżnić od przewodów YDY, które są białe.

Ta czarna powłoka powoduje, że kable YKY przeznaczone są do stosowania zewnętrznego. Dlatego są wykorzystywane przy budowie najrozmaitszych instalacji na potrzeby zakładów przemysłowych, w tym również elektrowni, ale także niewielkich, lokalnych sieci elektroenergetycznych. Tymi kablami prowadzi się również podziemne przyłącza do budynków.

YLY

Na podstawie wymienionych wyżej przykładów, rozszyfrowanie oznaczenia tego przewodu nie powinno stanowić trudności.

• pierwsze Y - powłoka polwinitowa
• L - żyły wykonane z wielu cienkich drucików, giętkie
• drugie Y - polwinitowa izolacja żył

Nie są to przewody służące do zasilania urządzeń przenośnych, ponieważ do tego służą przewody OMY lub OWY. YLY można wykorzystać do budowy instalacji przytwierdzonej na stałe.

Ze względu na giętki charakter tego przewodu, wygodniej jest go układać natynkowo, przytwierdzając do ścian odpowiednimi uchwytami.

Pozostałe parametry

Za oznaczeniem literowym danego kabla lub przewodu zazwyczaj znajdują się cyfry i litery. One również mają ściśle określone znaczenie. Ten aspekt również jest uregulowany w polskiej normie.

Liczba żył

Pierwsza liczba, zaraz po literach symbolizujących rodzaj i wykonania kabla lub przewodu, oznacza liczbę żył w danym przewodzie. Może to być 2 lub 3, jeżeli chodzi o przewody do instalacji jednofazowych albo 4, 5 lub więcej - do instalacji trójfazowych lub do innych, specjalnych zastosowań.

Przekrój poprzeczny żył

Po znaku “x” znajduje się przekrój poprzeczny każdej z żył, wyrażony w milimetrach kwadratowych [mm²]. Im większy, tym większy prąd może przepływać przez dany przewód lub kabel, ale jest też droższy, cięższy i trudniejszy w układaniu - ze względu na większą sztywność.

Napięcie znamionowe

Wiele przewodów ma również informację o napięciu znamionowym, a właściwie o dwóch napięciach. Na przykład, może to być 450/750. Pierwsza wartość oznacza napięcie znamionowe izolacji pojedynczej żyły (dokładniej: między żyłą a zewnętrzną częścią powłoki), zaś druga - napięcie izolacji między dwiema żyłami. Podane napięcia są wartościami skutecznymi.

Przykład kompletnego oznaczenia

Na przewody i kable są nanoszone napisy informujące o wszystkich wymienionych wyżej parametrach. Weźmy pierwszy z brzegu:

YDYp 3x1,5 450/750

będzie oznaczał trójżyłowy przewód instalacyjny, z żyłami wykonanymi z jednolitego drutu, o przekroju 1,5mm² każda. Zarówno izolacja żył, jak i zewnętrzny płaszcz sa wykonane z polwinitu. Znamionowe napięcie izolacji pojedynczej żyły to 450V, zaś między żyłami 750V.

Podsumowanie

Przewodów i kabli na rynku jest całe mnóstwo. Można z łatwością dobrać odpowiedni do naszego zastosowania - wystarczy wiedzieć, jakie są ich oznaczenia i jakie właściwości symbolizują.