Kilka porad jak oświetlić biurko

Oświetlenie miejsca pracy, nauki czy też wypoczynku, ma zaskakująco duże znaczenie dla samopoczucia użytkownika, a co więcej – może także pośrednio wpływać na efektywność pracy bądź przyswajania wiedzy. Wbrew pozorom, parametry takie jak jasność oświetlenia, jego temperatura barwowa, czy też umiejscowienie źródła światła, zdecydowanie nie powinny być dobierane jedynie z uwagi na indywidualny gust oraz planowany wystrój pomieszczenia – należy bowiem wziąć pod uwagę szereg czynników natury psychologicznej i fizjologicznej, aspekty ergonomii, a także rodzaj wykonywanych czynności. W dzisiejszym wpisie podamy kilka porad jak oświetlić biurko, aby możliwie najlepiej wykorzystać jego możliwości.

Jasność i moc oświetlenia – podstawy fizyczne

Poziom jasności oświetlenia zależy od szeregu czynników, związanych zarówno z konstrukcją samej lampy oraz miejscem jej instalacji, jak i rodzajem zastosowanego w niej źródła światła. Warto przy tym wiedzieć, że sama moc elektryczna (wyrażona w watach i będąca po prostu iloczynem skutecznej wartości napięcia zasilającego oraz natężenia prądu) praktycznie nic nie mówi o rzeczywistych osiągach źródła pod względem optycznym – poszczególne elementy (np. żarówki konwencjonalne, lampy jarzeniowe czy też moduły i żarówki LED) znacząco różnią się pomiędzy sobą pod względem sprawności. I tak, do najbardziej wydajnych (a zarazem – energooszczędnych) należą nowoczesne źródła LEDowe, które na strumień świetlny przetwarzają znakomitą większość mocy pobranej z zasilania. Najgorzej wypadają rzecz jasna tradycyjne żarówki, w których tylko niewielki ułamek zużytej energii jest przetwarzany na światło, zaś pozostała część „trafia” do otoczenia w postaci ciepła.

Znacznie lepszą miarą rzeczywistych parametrów optycznych źródła światła jest całkowity strumień świetlny, mierzony w lumenach (lm). Zasada jest prosta - im więcej lumenów, tym wyższa intensywność światła, generowanego przez daną żarówkę lub moduł. Co ciekawe, nawet jeśli żarówka jest w stanie wytworzyć intensywny strumień, to niekoniecznie przełoży się to na prawidłowe naświetlenie powierzchni biurka – liczy się bowiem także rozkład światła, kąt rozsyłu promieni oraz odległość pomiędzy źródłem, a blatem roboczym. Dlatego też w praktyce wykorzystuje się jeszcze jedną wielkość – natężenie oświetlenia, będące ilorazem strumienia, padającego na daną powierzchnię, przez pole tejże powierzchni. Jeżeli strumień równy 1 lm oświetla powierzchnię 1 m², to mamy do czynienia z natężeniem o wartości 1 luksa (1 lx). Rzecz jasna, im dalej od blatu umieścimy źródło światła, tym szerzej zostanie rozproszone światło, a więc – znacząco (z kwadratem odległości) spadnie także poziom natężenia światła.

Jak prawidłowo dobrać jasność oświetlenia biurka?

Dobrym punktem wyjścia do określenia optymalnej jasności oświetlenia biurka może być norma PN-EN 12464-1:2022-01 pt. „Światło i oświetlenie - Oświetlenie miejsc pracy - Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”. Dokument ten ustala, że w przypadku pracy manualnej natężenie światła na stanowisku roboczym powinno mieścić się w zakresie od 200 aż do 1000 luksów, zależnie od rodzaju wykonywanych przy stole czynności. I tak – w przypadku pomieszczeń do pracy biurowej natężenie powinno wynosić około 500 lx, bardziej precyzyjne prace manualne wymagają już 750 lx, zaś praca nad bardzo małymi detalami – nawet 1000 lx. Dlatego też, jeżeli planujesz tylko czytać lub uczyć się przy biurku, wystarczające powinno być około 500 lx, ale jeśli zajmujesz się elektroniką lub rękodziełem (np. amatorskim lub komercyjnym wyrobem biżuterii) – rozważ użycie mocniejszego oświetlenia, zapewniającego natężenie światła na poziomie 750...1000 lx.

Temperatura barwowa oświetlenia – zagadnienia psychofizyczne i zdrowotne

Wybierając lampę lub żarówkę LED, użytkownicy najczęściej kierują się przede wszystkim wartością mocy (lub – w przypadku bardziej świadomych odbiorców – strumienia świetlnego) oraz preferowaną temperaturą barwową. Powszechnie wiadomo, że przyjemny, domowy klimat pozwalają stworzyć źródła światła o barwie białej ciepłej (najczęściej około 2500..3000 K), w nowoczesnych wnętrzach zwykle lepiej sprawdzają się źródła o temperaturze 6000...8000 K (światło białe zimne), zaś warunki zbliżone do światła dziennego (tj. neutralnego, około 4000 K) stanowią swego rodzaju kompromis pomiędzy wyżej wymienionymi temperaturami barwowymi.

Warto jednak wiedzieć, że barwa światła wpływa nie tylko na wrażenia estetyczne, ale także istotnie oddziałuje na mózg człowieka – i to w sposób całkowicie podświadomy. Światło ciepłe uspokaja – kojarzy się z domowym ogniskiem, przytulnym i bezpiecznym schronieniem, a zatem umożliwia wyciszenie po ciężkim dniu. W przypadku stanowisk pracy będzie to jednak działanie niepożądane – choć może się to wydawać nieprawdopodobne, zastosowanie źródła światła o zbyt niskiej temperaturze barwowej może w pewien sposób utrudniać koncentrację na wykonywanych zadaniach i nieznacznie zniechęcać do większego wysiłku umysłowego. Dlatego też do nauki czy pracy kreatywnej lepiej jest zastosować światło nieco chłodniejsze – wynika to z faktu, iż zawiera ono większą ilość składowej niebieskiej, a ta w naturalny sposób stymuluje organizm do działania (ewolucyjnie kojarzy się z błękitem nieba w słoneczny dzień). Z kolei w kąciku miłośnika książek warto wybrać światło cieplejsze – stworzy ono przyjemną atmosferę i pozwoli „ochłonąć” po trudach dnia codziennego przy kartach ulubionej lektury.

Rodzaj źródła światła

Wielokrotnie wspomnieliśmy już o żarówkach i modułach LED – to ta grupa źródeł światła stanowi bowiem absolutny fundament współczesnej technologii oświetleniowej, zapewniając niski pobór energii, długotrwałą żywotność oraz doskonałe parametry widmowe. Zwykłe żarówki są stosowane coraz rzadziej, ze względu na bardzo niską efektywność – z tego też względu, produkowane obecnie lampy są dostosowane do pracy z żarówkami niewielkiej mocy (zwykle nie przekraczającej 40 W), co dla żarówek LED jest w zupełności wystarczające, ale jednocześnie niemal całkowicie uniemożliwia stosowanie konwencjonalnych, żarowych źródeł światła. Warto w miarę możliwości unikać klasycznych świetlówek – te, z uwagi na efekt migotania oraz (w niektórych przypadkach) emisję pewnej ilości promieniowania ultrafioletowego, nie są najlepszym wyborem dla osób ceniących sobie zdrowy tryb życia.

Sposób mocowania lampki biurkowej

Z praktycznego punktu widzenia dość istotny jest sposób mocowania lampy biurkowej. Jeżeli dysponujesz odpowiednią ilością miejsca, możesz bez przeszkód wybierać spośród rozmaitych modeli lamp, wyposażonych w podstawę do umieszczenia na blacie. Warto przy tym zwrócić uwagę na dodatkowe funkcje – przykładowo, markowa lampka biurkowa EMOS 7619 pozwala wybrać jedną z trzech różnych barw światła, co pozwala dopasować temperaturę barwową do aktualnie wykonywanych czynności. Osoby dysponujące niewielkim biurkiem lub wykonujące rozmaite prace manualne, często decydują się na zakup lampy z mocowaniem do blatu – taki montaż oszczędza miejsce na biurku, dając przy tym znaczną swobodę w ustawianiu miejsca i odległości lampy od centrum obszaru roboczego. Pewną alternatywą może być także użycie w roli lampy biurkowej… kinkietu bądź lampy wiszącej (sufitowej) – to nowoczesne rozwiązanie daje spore możliwości projektantom wnętrz, wymaga jednak przewidzenia dokładnego ustawienia biurka i odpowiedniej modyfikacji instalacji elektrycznej.