Jaka lampa z lupą do lutowania?

Właściwe oświetlenie miejsca pracy, związanej z wykonywaniem precyzyjnych czynności manualnych, jest jednym z najważniejszych aspektów ergonomii, wpływającym nie tylko na jakość uzyskiwanych efektów, ale także poziom zmęczenia użytkownika, a często także na… jego bezpieczeństwo. O tym, jak istotne jest odpowiednie przygotowanie pola roboczego, doskonale wiedzą elektronicy – lutowanie elementów elektronicznych, w szczególności tych wykonanych w technologii SMT, wymaga doskonałej widoczności wszystkich szczegółów „anatomii” budowanego lub naprawianego urządzenia. W tym artykule przyjrzymy się podstawowym aspektom, jakie należy wziąć pod uwagę podczas wyboru lampy z lupą – skupimy się głównie na pracach związanych z lutowaniem i wylutowywaniem komponentów, ale przedstawione informacje przydadzą się także innym osobom, realizującym rozmaite prace precyzyjne – zegarmistrzom, protetykom stomatologicznym czy też modelarzom.

Lampa z lupą – doskonały sposób na zaoszczędzenie miejsca na biurku

Połączenie dwóch podstawowych narzędzi, niezbędnych przy wszystkich pracach precyzyjnych – szkła powiększającego oraz wysokiej jakości lampy – ma szereg zalet, które z trudem byłoby osiągnąć stosując osobną lupę oraz oświetlacz (np. dostawioną obok pola roboczego lampkę biurkową). Przede wszystkim, decydując się na zakup lampy z lupą do lutowania, możemy zyskać zaskakująco dużo wolnego miejsca na stole warsztatowym – warto przy tym zwrócić uwagę na rodzaj mocowania urządzenia (do tego tematu powrócimy jednak w dalszej części naszego wpisu). Innym ważnym aspektem jest możliwość niemal idealnie równomiernego oświetlenia obszaru roboczego, gdyż znakomita większość lamp z lupą posiada tzw. oświetlacz pierścieniowy. Jego konstrukcja także występuje w kilku odmianach, zależnych od zastosowanej przez producenta koncepcji. Dawniej niemal wszystkie tego typu przyrządy były wyposażone w okrągłą świetlówkę oraz dedykowany układ zasilania, dziś coraz częściej jej miejsce zajmuje pierścień białych diod LED. To ostatnie rozwiązanie ma zresztą szereg unikalnych zalet – jest wysoce energooszczędne, trwałe (diody LED mogą bez przeszkód świecić przez tysiące godzin bez ryzyka awarii), bezpieczne (układy diodowe są zasilane niskim napięciem, w przeciwieństwie do świetlówek, wymagających odpowiednio wysokiego potencjału do wywołania zjawiska wyładowania jarzeniowego, niezbędnego do pobudzenia luminoforu). Niezależnie od zastosowanego źródła światła, większość lamp z lupą pozwala zaoszczędzić sporo miejsca oraz znakomicie ułatwia swobodną aranżację podręcznego wyposażenia, bez konieczności ograniczania dostępnej przestrzeni przez sporą i ciężką podstawę lampy stojącej.

Lampy stojące

Lampy z lupą występują w dwóch głównych odmianach, znacząco różniących się zarówno parametrami technicznymi oraz sposobem instalacji, jak i – częściowo – wynikającym z nich zakresem zastosowań. Najprostsze i jednocześnie najmniejsze są lampy stojące, wyposażone w odpowiednio dociążoną podstawę i wysięgnik elastyczny (typu gęsia szyja) lub sztywny (z dwoma przegubami na obydwu końcach). Ten typ lamp doskonale sprawdza się w podstawowych pracach lutowniczych oraz innych zajęciach, wymagających dobrego doświetlenia obszaru roboczego oraz powiększenia obrazu „pola operacyjnego”, warunkiem jest jednak odpowiednia ilość miejsca, dostępnego w pobliżu detalu, nad którym zamierzamy pracować. Lampy tego typu mają bowiem przeważnie dość krótkie wysięgniki, co przekłada się zarówno na zasięg (mierzony pomiędzy podstawą, a osią optyczną soczewki), jak i maksymalną wysokość użyteczną (od powierzchni stołu do soczewki). Niekwestionowaną zaletą lamp stojących jest jednak ich „nieinwazyjność” – nie wymagają bowiem przykręcania do brzegu blatu, co w niektórych przypadkach (zwłaszcza po długim czasie eksploatacji) może narażać jego powierzchnię na niewielkie uszkodzenia w postaci wgnieceń lub przebarwień). Warto też zauważyć, że niektóre stoły robocze lub biurka nie pozwalają na przykręcenie lampy za pomocą zacisku śrubowego, gdyż nie posiadają „wolnego” brzegu blatu. W takich sytuacjach wybór lampy z podstawą będzie naturalną konsekwencją rodzaju posiadanego mebla, który pełni funkcję stołu roboczego.

Lampy z mocowaniem do blatu

Drugą odmianą lamp z lupą są urządzenia wyposażone w przegubowy (regulowany zwykle w trzech punktach) wysięgnik, na którego końcu znajduje się solidny, metalowy uchwyt z długą śrubą oraz pokrętłem. Konstrukcja uchwytu do złudzenia przypomina mocowanie imadeł stołowych – nic więc dziwnego, że umożliwia ona pewne, stabilne mocowanie dla długiego ramienia zakończonego oprawą oświetleniową z centralnym szkłem powiększającym. Wytrzymałość mechaniczna zacisku jest podyktowana podstawami fizyki – masa lampy z lupą znajduje się na końcu ramienia, pełniącego rolę dźwigni jednostronnej, dlatego też im dalej w bok lub w górę odsuniemy oprawę od punktu mocowania, tym większym siłom (a ściślej rzecz ujmując – momentom siły) zostanie poddany dolny punkt obrotu ramienia. Z tych samych przyczyn warto też zwrócić uwagę na jakość wykonania lampy – dobrej jakości produkty z tej kategorii mają wysięgniki w całości wykonane z metalu, a właściwą stabilizację mechaniczną zapewnia system sprężyn, odciążających poszczególne przeguby i zapewniających wstępną równowagę dla kolejnych jego segmentów.

Kilka elementów, na które warto zwrócić uwagę wybierając lampę z lupą

Oprócz sposobu mocowania lampy z lupą, podczas jej wyboru warto zwrócić uwagę także na szereg innych czynników. Z praktycznego punktu widzenia, duże znaczenie ma powiększenie zastosowanej soczewki – optymalna moc optyczna szkła powiększającego wynosi 5D (5 dioptrii), co przekłada się na powiększenie rzędu x2.25. Zbyt „słaba” soczewka nie pozwala bowiem uzyskać odpowiedniego obrazu pola roboczego, zaś zbyt silna – znacznie ograniczy widoczność obszaru, leżącego wokół środka pola, co utrudni użytkownikowi „orientację w terenie” podczas pracy.

Ważnym parametrem jest także rodzaj i moc podświetlenia zastosowanego w lampie. Nowoczesne modele lamp warsztatowych są wyposażone w oświetlacze pierścieniowe, złożone zwykle z kilkudziesięciu białych diod LED THT, co pozwala osiągnąć równomierną, bezcieniową iluminację całego pola roboczego. Z uwagi na bardzo wysoką sprawność współczesnych diod elektroluminescencyjnych, oświetlacz o mocy rzędu 8-9 W pozwala osiągnąć zaskakująco dobre efekty – przykładowo, VTLAMP-5D-LEDN2 dostępna w ofercie Sklepu AVT, ma wbudowane 60 diod LED o sumarycznej mocy równej 9 W, co jest wystarczające do osiągnięcia strumienia świetlnego na poziomie aż 560 lumenów!

Warto zwrócić uwagę, że niektóre modele stojących lamp warsztatowych występują w wersji z dodatkowymi akcesoriami, niezwykle pomocnymi podczas prac nad lutowaniem i demontażem elementów czy też wykonywaniem pomiarów za pomocą precyzyjnych sond igłowych. W Sklepie AVT są dostępne rozbudowane zestawy typu „trzecia ręka”, które – oprócz podwójnych lub potrójnych chwytaków („krokodylków”) zawierają także lupę z podświetleniem LED, a nawet podstawkę do lutownicy czy też czyścik grotów. Tego typu przyrządy świetnie sprawdzają się w niewielkich, amatorskich warsztatach czy też serwisach RTV, w których często ilość miejsca dostępnego na stołach roboczych jest mocno ograniczona.